Sẹo rỗ là gì?
Sẹo rỗ hay còn gọi là sẹo lõm là những di chứng để lại đằng sau những tổn thương nghiêm trọng trên da, xuất hiện do nhiều yếu tố: tai nạn, dị ứng mỹ phẩm, mụn trứng cá, bệnh thủy đậu,… với biểu hiện là những vết lồi, những hố nhỏ xuất hiện trên bề mặt da với hình dạng và kích thước không giống nhau.
Tuy không ảnh hưởng đến sức khỏe nhưng một làn da kém mịn màng, sần sùi trở thành nỗi ám ảnh lớn đối với nhiều người, tạo cảm giác mặc cảm tự ti về ngoại hình, tâm lý ngại giao tiếp với đám đông, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
Sẹo rỗ gây ra bởi nguyên nhân gì?
Làn da có cấu tạo gồm 3 lớp chính: Lớp biểu bì, hạ bì và lớp mỡ dưới da. Trong đó lớp hạ bì đóng vai trò quan trọng giúp bảo vệ cơ thể khỏi các tác động từ bên ngoài, là yếu tố then chốt giải thích lý do hình thành sẹo rỗ.
Cấu trúc chính của hạ bì gồm các sợi collagen, sợi đàn hồi và các mô
liên kết được gắn chặt với nhau bằng các gel (các axit hyaluronic). Một lớp hạ bì dày, đàn hồi sẽ làm yếu đi các tác nhân gây hại từ môi trường, giúp da nhanh chóng trở về hình thái cũ khi có tổn thương.
Sẹo là hệ quả của quá trình hồi phục tự nhiên hình thành sau khi cấu trúc da bị tổn hại vì bệnh hoặc vì thương tích.
Nguyên nhân xuất hiện sẹo rỗ do các nguyên bào sợi nằm sâu trong lớp hạ bì bị tổn thương, đứt gãy, không sản xuất các sợi collagen, sợi elastin làm da mất đi sự liên kết, hình thành các vết lõm trên bề mặt da.
Sẹo rỗ có mấy loại?
Theo thời gian hình thành sẹo
Sẹo rỗ mới hình thành: Dưới 1 năm kể từ lúc hình thành.
Trong 3 tháng đầu tiên, tại vị trí vùng da bị tổn thương có sự tăng sinh các mao mạch nhằm mục đích nuôi dưỡng phục hồi những vùng mô chịu tổn hại. Thời điểm này các vết sẹo có màu hơi đỏ, sẫm màu, là cơ hội vàng để điều trị tốt nhất.
Từ tháng thứ 6 đến dưới 1 năm, sự tăng sinh các mao mạch và các sợi liên kết, collagen đồng thời giảm, lưu lượng mạch máu cung cấp các chất dinh dưỡng cho đáy sẹo giảm, hình thái sẹo dần rõ nét và chuyển sang màu thâm đen.
Sẹo rỗ lâu năm: Trên 1 năm kể từ lúc hình thành.
Ở giai đoạn này, sự tăng sinh các mao mạch, sợi liên kết đã không còn, sự thay thế các sợi collagen bằng các sợi xơ cứng, chắc kéo vùng da bị lõm xuống làm cho đáy sẹo ổn định, hình thái sẹo rõ nét. Cấu trúc chân sẹo đã ổn định và không còn khả năng khôi phục lại làn da như ban đầu. Tuy vậy, việc kiên trì điều trị sẹo rỗ cùng 1 phương pháp điều trị tốt có thể cải thiện tối đa tình trạng của da.
Theo vị trí sẹo
Sẹo rỗ trên mặt: Đa phần sẹo rỗ ở mặt là hệ quả sau những tổn thương da nghiêm trọng do mụn trứng cá gây ra. Sẹo rỗ trên mặt ảnh hưởng lớn nhất đến tâm lý của người bệnh.
Sẹo rỗ ở các bộ phận khác: 1 vài bộ phận như lưng, ngực có vùng da bị tổn thương do bệnh thủy đậu, tai nạn có thể hình thành các mảng sẹo rỗ. Sẹo rỗ ở các bộ phận này dễ dàng che giấu bằng cách mặc áo quần kín đáo, ít gây mất thẩm mỹ nhưng vẫn ảnh hưởng không nhỏ trong cuộc sống sinh hoạt hằng ngày nhất là trong sinh hoạt vợ chồng.
Theo nguyên nhân hình thành sẹo
Sẹo rỗ do mụn: Mụn trứng cá, mụn đầu đen, mụn bọc, mụn mủ là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến sẹo rỗ.
Việc nặn mụn sai cách, vệ sinh da không sạch sẽ khiến tình trạng viêm nhiễm nặng nề, các liên kết dưới da tại vùng da bị tổn thương bị đứt gãy, hệ quả là các mảng sẹo rỗ sâu, chi chít trên mặt.
Một nguyên nhân gây sẹo mà nhiều người mắc phải đó là việc lạm dụng corticoid để điều trị mụn. Sử dụng tùy tiện, quá liều lượng, không theo chỉ dẫn của bác sĩ da liễu gây ra các đợt bùng phát mụn mạnh hơn, nhiều hơn, tình trạng sẹo rỗ cũng vì thế trầm trọng hơn và rất khó điều trị.
Sẹo rỗ do thủy đậu: Thủy đậu là 1 bệnh truyền nhiễm do virus varicella zoster gây ra, biểu hiện thường thấy là các nốt mụn nhỏ, li ti, mọc rải rác trên toàn bộ cơ thể. Các vết sẹo rỗ do thủy đậu thường có hình tròn, lớn hơn nhiều so với các vết sẹo rỗ gây ra do mụn trứng cá, thông thường từ 3mm- 8mm nhưng lại nông hơn. Các vết sẹo do thủy đậu có khả năng tự hồi phục hoặc dùng các loại thuốc trị sẹo từ sớm cho hiệu quả một cách rõ rệt.
Sẹo rỗ do tổn thương vật lý: Các vết sẹo hình thành do các đa chấn thương, tai nạn thường có diện tích lớn và rất khó để điều trị.
Theo hình dáng của sẹo
Sẹo rỗ chân đá nhọn
Biểu hiện của sẹo rỗ loại này là các vết sẹo lõm sâu và hẹp, hình dáng tương tự như các vật nhọn đâm sâu vào bề mặt da, kích thước không lớn hơn 2mm và sâu hơn 0,5 mm. Loại sẹo này khiến bề mặt da kém mịn màng, sần sùi, thường hình thành sau các tổn thương da do mụn trứng cá, hệ thống các sợi collagen vùng trung bì bị đứt gãy nặng nề.
Sẹo rỗ đáy vuông
Hình thái của sẹo rỗ đáy vuông thường có dạng tròn hoặc bầu dục, kích thước miệng vết sẹo cũng lớn hơn, nông hơn so với sẹo rỗ chân đá nhọn, chủ yếu hình thành do điều trị mụn trứng cá sai cách như nặn mụn bừa bãi, còn sót nhân mụn.
Sẹo lõm hình lượn sóng (Sẹo lõm bị xơ hóa)
Biểu hiện là các vết lõm có kích thước lớn, có hình bầu dục hoặc hình tròn, miệng vết sẹo có kích thước khoảng 4mm- 5mm. Bề mặt da lồi lõm, kém mịn màng có hình lượn sóng, nguyên nhân bắt nguồn từ các nốt mụn bọc, mụn nang lớn.
Theo mức độ sẹo
Sẹo rỗ mức độ nhẹ: Các vết sẹo thường không rõ ràng, cách xa nhau. Có thể dùng các biện pháp trang điểm che khuyết điểm để giấu kín những vết sẹo này.
Sẹo rỗ mức độ trung bình: Các vết sẹo có hình dáng rõ ràng, mật độ sẹo cũng dày đặc hơn. Che khuyết điểm hay các biện pháp trang điểm thông thường không thể giấu kín những vết sẹo này.
Sẹo rỗ mức độ nặng: Các vết sẹo sâu rõ rệt, mức độ sẹo dày đặc phủ kín nhiều vùng da trên toàn bộ gương mặt, làn da chai cứng, sần sùi.
Xem thêm: Cách trị sẹo rỗ an toàn ngay tại nhà | Thuốc trị sẹo rỗ hiệu quả nhất
Các cách điều trị sẹo rỗ hiệu quả hiện nay
Điều trị bằng các liệu pháp ở cơ sở y tế
Hiện nay, việc điều trị sẹo rỗ bằng các liệu pháp chuyên sâu tại các cơ sở y tế thường rất được ưa chuộng.
Không những rút ngắn được thời gian điều trị, hiệu quả thu được cũng tốt hơn rất nhiều so với việc chỉ sử dụng thuốc và phù hợp với nhiều đối tượng người bệnh.
Một số phương pháp điều trị chuyên sâu điều trị sẹo rỗ hay được sử dụng gần đây:
Phương pháp Laser Fractional CO2 trị sẹo rỗ
Sử dụng tia Laser có bước sóng 10.600 nm tác động trực tiếp đến vùng da bị tổn thương, kích thích tái tạo và hồi phục làn da.
Phương pháp này rất được ưa thích nhờ những ưu điểm như độ chính xác cao, không gây chảy máu, thời gian điều trị khá nhanh, khôi phục 1 làn da khỏe mạnh, trắng sáng.
Tuy nhiều ưu điểm là thế nhưng với giá thành tương đối cao, lại chống chỉ định với các trường hợp đã sử dụng Isotretinoin để điều trị mụn trứng cá trong vòng 6 tháng, bị dị ứng với các loại thuốc gây tê, bệnh lý về da khác thì cần phải cân nhắc nhiều khi lựa chọn phương pháp điều trị tối ưu cho bệnh nhân.
Phương pháp trị sẹo rỗ bằng phương pháp tiêm chất làm đầy
Đây là phương pháp thẩm mỹ khá phổ biến và được ưa chuộng trong thời gian gần đây đối với các trường hợp sẹo rỗ có kích thước lớn và độ lõm sâu.
Thành phần cơ bản của chất làm đầy là hyaluronic axit, 1 dạng gel trong suốt có mặt nhiều trong các khớp xương, mô sụn và da. Sử dụng các chất làm đầy giúp cải thiện độ săn chắc của da.
Công nghệ RF siêu vi điểm trị sẹo rỗ
Sử dụng thiết bị Intracel với hệ thống kim siêu nhỏ kích thích vùng trung bì tăng sinh các sợi liên kết, sợi collagen nhằm se khít, thu nhỏ lỗ chân lông, cải thiện và tái tạo làn da.
Phương pháp lăn kim trị sẹo rỗ
Tương tự công nghệ RF siêu vi điểm, phương pháp này cũng sử dụng một hệ thống các đầu kim có kích thước nhỏ lăn trực tiếp lên bề mặt da, tác động lên vùng da bị tổn thương nhằm kích thích cơ thể sản sinh nhiều tiểu cầu giúp da mờ các vết lõm, cải thiện cấu trúc da.
Đồng thời,, phương pháp này còn được sử dụng để đưa 1 số tinh chất phù hợp với tình trạng da nhằm thúc đẩy quá trình tái tạo, phục hồi làn da nhanh hơn, hiệu quả hơn.
Nhược điểm của phương pháp này là có thể gây đau rát, ngứa ngáy thậm chí gây nhiễm trùng do mức độ xâm lấn tương đối cao.
Phương pháp bóc tách sẹo (bóc tách vi điểm, bóc tách đa điểm)
Đây là phương pháp duy nhất giúp loại bỏ hoàn toàn các chân sẹo xơ cứng lâu năm, hiệu quả nhanh chóng và rõ rệt nhất.
Phương pháp này sử dụng 1 kim y khoa có kích thước 18 hoặc 20 (g) tiến hành đâm xuyên qua bề mặt da, triệt để tác động, phá vỡ cấu trúc các sợi xơ cứng, chai lì khỏi bề mặt da, làm đầy da nhanh chóng.
Công nghệ tế bào gốc
Sử dụng các tế bào sinh học có khả năng phân bào được lấy từ máu dây rốn ngay sau khi sinh. Các tế bào mới được sinh ra giúp làm đầy các vết lõm, tăng sinh collagen, tăng độ đàn hồi cho da, trẻ hóa làn da.
Sử dụng huyết tương giàu tiểu cầu (PRP)
Đây là phương pháp điều trị mới. Huyết tương giàu tiểu cầu được lấy từ chính người bệnh, các tiểu cầu này sẽ giúp tái tạo da, thu nhỏ lỗ chân lông, làm đầy các vết lõm, trẻ hóa làn da.
Phương pháp Chemical peeling
Sử dụng các chất hóa học có nồng độ cao để tẩy tế bào chết, kích thích da sản sinh các sợi, mô liên kết cải thiện kích thước các lỗ chân lông.
Phương pháp này thích hợp với sẹo rỗ ở mức độ nhẹ và trung bình.
Công nghệ siêu mài mòn da/ mài da vi điểm (Microdermabrasion)
Đây là phương pháp trị liệu cơ học nhằm loại bỏ lớp sừng trên bề mặt da, thích hợp điều trị sẹo rỗ ở người bệnh có làn da dễ nhạy cảm, dễ kích ứng.
Sử dụng các mẹo làm mờ sẹo bằng các nguyên liệu thiên nhiên
Ưu điểm:
- Chi phí thấp.
- Nguyên liệu thân thuộc, dễ tìm kiếm: rau má, nha đam, bột trà xanh, nghệ tươi, mật ong.
- Có thể thực hiện tại nhà, cách thức thực hiện đơn giản, chỉ cần nghiền nát các nguyên liệu và trộn đều theo đúng tỉ lệ theo đúng công thức rồi bôi thoa lên vùng da bị tổn thương.
- Hiệu quả điều trị khá tốt đối với sẹo rỗ mức độ nhẹ, mới hình thành.
Nhược điểm:
- Thời gian điều trị dài, đòi hỏi sự kiên trì, nhẫn nại cao.
- Hiệu quả không lâu dài, không thể khắc phục tình trạng sẹo rỗ lâu năm, sẹo rỗ mức độ nặng.
Sử dụng thuốc/ kem bôi sẹo
Sử dụng các loại thuốc hay kem bôi sẹo mặc dù cho kết quả điều trị dài hơn so với các liệu pháp điều trị chuyên sâu ở cơ sở y tế nhưng xét trên các yếu tố: độ an toàn, không gây đau đớn, tiện lợi, dễ dàng sử dụng, chi phí hợp lý thì kem trị sẹo đang là phương pháp được nhiều người sử dụng nhất hiện nay.
Điều trị sẹo rỗ bằng các cách tăng sinh collagen
Các dạng viên uống, dung dịch collagen đường uống bổ sung 1 lượng collagen cần thiết giúp da đàn hồi, căng mịn. Bổ sung collagen bằng đường uống không gây đau nhức, kích ức, sưng tấy trên da như phương pháp tiêm, bôi collagen trực tiếp lên da, đồng thời còn thúc đẩy cơ chế làm lành tự nhiên của cơ thể.
Các lời khuyên về vấn đề điều trị sẹo lõm trên các diễn đàn
Trên các diễn đàn chia sẻ kinh nghiệm làm đẹp, khắc phục các vấn đề về da, xuất hiện rất nhiều chia sẻ, bình luận về các phương pháp điều trị sẹo. Từ các biện pháp dân gian sử dụng mặt nạ có nguồn gốc thiên nhiên, các loại thuốc tây, thuốc bôi sẹo, thuốc đông y đến các liệu pháp điều trị chuyên sâu tại các bệnh viện thẩm mỹ, cơ sở chăm sóc sắc đẹp.
Tuy nhiên vì lượng thông tin là rất lớn, thật giả lẫn lộn, người đọc không chọn lọc, lựa chọn kỹ lưỡng phương pháp điều trị phù hợp với tình trạng của bản thân mà tự ý áp dụng. Mất rất nhiều thời gian, công sức mà tình trạng sẹo rỗ mãi không có tiến triển, thậm chí ngày một nặng hơn.
Gần đây khi khoa học công nghệ phát triển, nhiều kỹ thuật điều trị tối tân ra đời tạo điều kiện cho người bệnh có cơ hội khôi phục làn da mịn màng, tự nhiên, tươi sáng.
Một lời khuyên quen thuộc nhưng luôn luôn đúng để mang lại hiệu quả tốt nhất, tránh các tác dụng phụ không mong muốn chính là nên thăm hỏi ý kiến của các bác sĩ, các chuyên gia da liễu để hiểu rõ về tình trạng của bản thân và phương pháp điều trị phù hợp với chính mình.
Chế độ ăn uống hợp lý giúp các vết sẹo nhanh mờ cũng được nhiều chị em chia sẻ:
- Bổ sung các loại thực phẩm giàu vitamin C để tăng sinh collagen.
- Các loại thực phẩm giàu sắt, axit folic, vitamin B12 giúp tăng tạo máu, tăng vận chuyển oxy và các chất dinh dưỡng từ máu đến nuôi dưỡng và hồi phục vết thương.
- Thực phẩm chứa nhiều đạm (protein) để tái tạo các tế bào mới thay thế các tế bào già cỗi.
Các dấu hiệu nhận biết sẹo rỗ
Sẹo rỗ thường xuất hiện sau mụn trứng cá hoặc các đợt viêm nhiễm nặng, bệnh thủy đậu.
Thường không có các biểu hiện tại chỗ như đau rát, ngứa ngáy hay co kéo da nên người bệnh không nhận thức được sự xuất hiện của sẹo rỗ.
Cách phòng tránh và ngăn ngừa xuất hiện sẹo rỗ
Khi da gặp phải bất kỳ vấn đề nào như dị ứng, mụn trứng cá, viêm nhiễm hay thủy đậu điều cần thiết là không nên tự ý bôi thoa các sản phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ, thành phần, chất lượng, các sản phẩm trôi nổi quảng cáo trên mạng xã hội.
Các sản phẩm này đánh vào tâm lý muốn nhanh chóng khôi phục làn da mịn màng của người bệnh mà không tốn quá nhiều thời gian hay tiền bạc nên rất có thể chứa những thành phần hóa học mang tính chất tẩy rửa cao, nhiều tác dụng phụ.
Để đạt được điều trị hiệu quả làn da vốn đang bị tổn thương, nhạy cảm và phòng tránh sự hình thành sẹo, chúng ta nên đi khám tại các bệnh viện da liễu uy tín, các bác sĩ sẽ nhà người hiểu rõ nhất tình trạng mức độ tổn thương của da và biện pháp điều trị an toàn phù hợp nhất cho người bệnh.
Việc vệ sinh da sạch sẽ cũng là điều rất quan trọng. Ngoài việc dùng các loại sữa rửa mặt có độ pH thích hợp, nên chú ý vệ sinh chăn ga gối đệm, sử dụng kem chống nắng để bảo vệ da trước tác động của UV có trong ánh sáng mặt trời.
Bổ sung chế độ ăn dinh dưỡng, nhiều vitamin, khoáng chất, đạm thực vật, tránh ăn các loại thức ăn như tôm, cua, xôi nếp,… để quá trình hồi phục da diễn ra nhanh hơn.
Các câu hỏi liên quan
Sẹo rỗ có tự hết được không?
Như đã trình bày ở phần nguyên nhân xuất hiện sẹo rỗ là do các nguyên bào sợi nằm sâu trong lớp hạ bì bị tổn thương, đứt gãy, không sản xuất các sợi collagen, sợi elastin làm da mất đi sự liên kết. Các sợi tế bào trên chúng bị xơ hóa dần do không được nuôi dưỡng từ các mao mạch hình thành nên các chân sẹo. Chúng co kéo bề mặt da khiến da lõm xuống và khó có để đẩy lên được. Vì vậy sẹo rỗ sẽ không tự mất đi.
Sẹo rỗ nhẹ có hết được không?
Tùy vào tình trạng da, cơ địa của bệnh nhân, mức độ tuân thủ điều trị mà khả năng phục hồi da của mỗi người là không giống nhau.
Tuy nhiên sẹo rỗ có thể cải thiện tốt, đạt hiệu quả từ 80-90 % nếu được điều trị đúng theo phương pháp thích hợp dưới sự chăm sóc của các bác sĩ chuyên môn có trình độ cao.
Bị sẹo rỗ thì kiêng ăn gì?
Nên kiêng các thực phẩm sau trong quá trình điều trị sẹo để đạt được hiệu quả hồi phục nhanh chóng, tối ưu:
- Rau muống: sản sinh thừa collagen, hình thành các vết sẹo lồi.
- Xôi, nếp: Dễ gây mưng mủ, ngứa ngáy dẫn đến hiện tượng gãi làm vết thương khó lành hơn.
- Trứng gà: Chỉ nên ăn trứng khi màu da đã đồng đều và sẹo đã bằng phẳng.
- Hải sản và đồ ăn cay nóng: Cũng dễ khiến da mưng mủ, gây ngứa ngáy, khó chịu.
- Thịt bò: Làm tăng sản sinh sắc tố melanin, làm thâm các vết sẹo.
